Bu yazımızda en önemli ihtiyaçlarımızdan biri olan giyim üzerinde durduk. Daha doğrusu ihtiyaç seviyesinin çok daha ötesinde bir pazar payı ve tüketimi olan giyim sektörü üzerinde durduk desek daha doğru.

Sürdürülebilir Tekstil

İnsanın fiziki ihtiyaçlarını aşarak psikolojik bir ihtiyaç haline gelen tüketim çılgınlığının açıkça gözlemlendiği bir alan olan tekstil, dünyamızda yaşanan su kirliliği ve sera gazı emisyonu kaynaklı çevre sorunlarında da önemli bir paya sahip. Ayrıca sadece giyim değil yaşam alanlarımız olan evlerimiz için vazgeçilmez bir role sahip olan tekstil sektöründeki mevcut durumun sebep olduğu sorunlardan bahsedip, sorunsuz bir alternatif olmaya çabalayan sürdürülebilir tekstil konusuna eğileceğiz. 

Sürdürülebilir Tekstil Nedir? Neden Önemlidir? 

Gelin ilk önce tekstilin ne anlama geldiğine bakalım. Tekstil; dokuma, örme gibi metotları kullanarak farklı çeşitlerde elyaflardan yüzey elde etme işi olarak tanımlanır. Ülkemizde de gelişmiş bir sanayiye sahip, işgücü ve ticaret hacmi yüksek olan tekstil sektörü yaklaşık 1 milyon kişinin geçim kaynağını da oluşturmakta. Peki mevcut tekstil sektörü yerine bir alternatif olan, doğa ve tüm canlılar için çok daha iyi olacak sürdürülebilir tekstil nedir?

Sürdürülebilir tekstilde, hammadde temininden ürünün atık  halinden sonrasındaki durumuna kadar ürünün tüm hayat döngüsünde doğa dostu ve etik değerlere saygılı bir anlayış hakim olmalıdır. Bunun için hammadde ve yardımcı malzemelerin doğal kaynaklı olması ilk basamağı oluşturur. Bu kaynakların üretimi sırasında doğaya pestisit gibi kimyasal madde salımının en aza indirilmesi gerekiyor. Üretim sonrasında ise ürünün dayanıklı ve uzun ömürlü olması, onarım imkanlarının yüksek olması sürdürülebilir bir tekstilin temellerinden. Böylelikle hem üretim sürecinde çevreye verilen zarar en aza indirilmiş olacak ve tüketim süresi de uzatılarak çevreye zarar en aza indirilmiş oluyor.

Sürdürülebilir Tekstil Neden Önemlidir? 

Günümüzde iklim krizi etkilerini giderek artırıyor ve krize sebep olan unsurlar düşünüldüğünde tekstil sektörü pek de dikkat çeken bir sektör değil. Ancak sadece ülkemizde senelik 1 milyon tona yakın tekstil atığı ortaya çıkmakta ve tekstil atıkları geri dönüşüm oranı ise yalnızca %1 seviyelerinde. Bir adet kot üretimi için 33 kg karbondioksit salımı yapılmakta ve 3400 litreden fazla su harcanmakta. Tekstil sektörünün ana hammaddesinden olan pamuk ise 1 kg üretimi için 8000 litre suya ihtiyaç duyuyor. Dünyada ise her yıl sadece hazır giyim sektörü tarafında 2 milyon ton atık, 2,1 milyon ton karbondioksit üretilmekte ve 70 milyon ton su harcanmakta. Ayrıca kumaşların renklendirilmesi için kullanılan ftlatat, fenol etoksilat gibi çeşitli kimyasallar da doğaya ciddi zararlar vermekte. Tüm bunlar düşünüldüğünde ekolojik dengenin korunması için tekstil sektöründe acilen doğa dostu, ekolojik ve etik değerlere sahip adımlar atılmalı. Mümkün olan en kısa zamanda tamamıyla sürdürülebilir bir tekstil sektörüne geçiş dünyamızdaki ekosistem için hayati önem taşımakta.

Sürdürülebilir Tekstilin 3 Boyutu Nedir? 

Sürdürülebilirlik söz konusu olduğunda, temelini oluşturan üç ana sütun daima yanımızda. Sürdürülebilir tekstil markaları açısından da bu üç ana sütun büyük öneme sahip. Gelin bu temel sütunlara kısaca göz atalım.

Ekonomik Boyut

Sürdürülebilir tekstilin devamlılığının sağlanabilmesi için elbette ki uygulayıcı işletme ekonomik olarak kazanç elde etmeli. Ancak bu ekonomik fayda sağlanırken çevre ve canlılar göz ardı edilmemeli. Bunun için de işletme çevreye duyarlı yeni teknolojileri ve üretim metotlarını kullanarak ekonomik bir fayda elde ederken çevreye ve canlılara da zarar vermemiş olur.

Çevresel Boyut

Tekstil sektörü çevre kirliliğine sebep olan sektörler arasında ikinci sırada. Dünyadaki su kirliliğinin beşte birine, karbon salınımının ise onda birine sebep olmakta, milyonlarca ton atık üretmekte. Gelecekte de tekstil sektörünün var olabilmesi için mevcut koşulların yenilenmesi gerekiyor. İşte sürdürülebilir tekstilin çevresel boyutu da bu sorunlara odaklanıp çevreye verilen zararı en aza indirmek.

Sosyal Boyut

Tekstil sektörü genellikle gelişmekte olan ülkelerde yüksek istihdam oranlarına sahip ve çalışma koşulları açısından da çeşitli zorluklar ve adaletsizlikler içeriyor. Çevreye verilen zarar gibi sosyal alandaki sorunların da çözümü sektörün ve dünyamızın geleceği açısından çok önemli bir yere sahip. Sürdürülebilir tekstil de işte bu sorunların çözümü için sosyal boyuta gereken önemi gösteriyor.

Sürdürülebilir Tekstil Standartları 

Mevcut tekstil sektöründe de bulunan kalite kontrolü, müşteri memnuniyeti, çalışan güvenliği ve haklı rekabet koşulları gibi standartlar sürdürülebilir tekstil için de birer standart oluştururlar. Ancak tabi ki sürdürülebilir tekstildeki standartlar bunlarla kısıtlı değil. Bunlara ek olarak sürdürülebilir tekstil; üretim koşulları, hammadde temini, üretim teknolojisi gibi fazladan standartları da içinde bulunduruyor.

Sürdürülebilir Tekstil Lifleri 

Tekstil sektörünün en önemli ve en çok kullanılan hammaddesi pamuktur. Her ne kadar polyester gibi doğal olmayan maddelerin tekstil sektöründe kullanımı artsa da doğal hammaddelere geçiş süreci hızlanmaktadır. Sürdürülebilir tekstil tasarımları arasında pamuktan farklı olarak keten, bambu, hindistan cevizi, kenevir, soya ve ananas lifleri gibi doğal hammaddelerden elde edilen lifler de bulunmakta ve bu lifler üreticiler için çeşitli fırsatlar ve imkanlar sunmakta.

Tekstilde Sürdürülebilirlik Stratejileri Nelerdir?

Tekstil sektöründe sürdürülebilir bir sisteme geçiş için her alanda olduğu gibi üretim stratejisi ve tüketim alışkanlıklarının değişmesi gerekiyor. Öncelikle üretim sahasında hammadde temini, ürün kalitesi, kullanım ömrü ve geri dönüşüm imkanları gibi alanlarda yeni standartlara geçilmeli. Tüketim alanında ise klasik tekstil anlayışının doğaya ve tüm canlılara verdiği zararlara dair farkındalık oluşması tüketici davranışlarında sürdürülebilir tekstile yönlendirici etkiler oluşturacaktır. Aynı zamanda geri dönüştürülmüş tekstil ürünlerinin teşvik edilmesi ve yeniden kullanımı gibi sürdürülebilir çözümlerin yaygınlaşmasının sağlanması sürdürülebilir bir tekstil üretim ve tüketim döngüsüne geçişin temel stratejilerini oluşturuyor.